Αθήνα, 11 Μαρτίου 2009, Αφιέρωμα στον Θεόδωρο Κουλουμπή

Βιβλιοπαρουσίαση του βιβλίου:

Δ. Τριανταφύλλου, Κ. Υφαντής, Ε. Χατζηβασιλειου (επιμ.) Διεθνείς Σχέσεις: Σύγχρονη θεματολογία και προσεγγίσεις – Αφιέρωμα στον Θεόδωρο Κουλουμπή (Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση, 2008)

Σήμερα, ημέρα χρέους και ευθύνης, χαράς και αναγνώρισης προς το πρόσωπο του καθηγητή Θεόδωρου Κουλουμπή, ως εκπρόσωπος των τριών επιμελητών του τιμητικού τόμου - Διεθνείς Σχέσεις: Σύγχρονη θεματολογία και προσεγγίσεις – θα ήθελα να αναφερθώ εν τάχει στους λόγους που μας παρακίνησαν να ξεκινήσουμε αυτό το φιλόδοξο εγχείρημα.

Αυτό το βιβλίο, όπως θα έχετε ήδη διαπιστώσει, συνιστά ένα φόρο τιμής στον καθηγητή Θεόδωρο Κουλουμπή. Έστω και αν ένας τιμητικός τόμος είναι μία φτωχή απόπειρα να τιμηθεί ένας άνθρωπος σαν τον Θεόδωρο Κουλουμπή, το εν λόγω σύγγραμμα, πιστεύουμε, πως είναι τελικά ο πιο άμεσος και αποτελεσματικός τρόπος έκφρασης αγάπης και εκτίμησης προς το πρόσωπο ενός εκπαιδευτικού και διορατικού παρατηρητή των Διεθνών Σχέσεων που από τον επαναπατρισμό του στην Ελλάδα από τις Ηνωμένες Πολιτείες στις αρχές της δεκαετίας του 1980 συνέβαλλε –και συνεχίζει να συμβάλει έως και σήμερα – όσο κανείς άλλος στην αυτόνομη και γόνιμη ανάπτυξη της επιστήμης των Διεθνών Σχέσεων σε αυτή τη χώρα.

Πράγματι, η προσφορά του Θεόδωρου Κουλουμπή στα γράμματα είναι ανεκτίμητη και δύσκολα μπορεί κανείς να την αποτιμήσει. Το πλέον χαρακτηριστικό και απτό δείγμα της προσφοράς του μπορεί να το διαπιστώσει κανείς μελετώντας το κλασσικό –πλέον– βιβλίο του Εξουσία και δικαιοσύνη – ένα βιβλίο το όποιο χαίρει ευρύτερης αποδοχής τόσο στην διεθνή όσο και στην ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα. Να σημειωθεί μάλιστα, ότι ο Θεόδωρος Κουλουμπής, ακούραστος όπως πάντα, επανεξέδωσε πέρσι μια επικαιροποιημένη έκδοση του βιβλίου του. Φυσικά, δεν πρέπει να παραγνωρίζει κανείς τη συνεισφορά του επίσης στη μελέτη της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και στην ανάλυση των ελληνο-τουρκικών σχέσεων, μελέτες οι οποίες έτυχαν επίσης παρόμοιας υποδοχής.

Για τον Κώστα Υφαντή και τον Ευάνθη Χατζηβασιλείου, επιμελητές αυτού του έργου, που όπως πολλοί άλλοι είχαν το προνόμιο να το γνωρίσουν από κοντά, τόσο ως δάσκαλο όσο και ως συνάδελφο στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, και για μένα που είχα την τιμή να συνεργαστώ μαζί του στο ΕΛΙΑΜΕΠ στο παρελθόν και τώρα πλέον στα πλαίσια του ελληνο-τουρκικού φόρουμ, ο Θεόδωρος Κουλουμπής υπήρξε φωτεινό παράδειγμα. Μας έχει επηρεάσει βαθειά και συνεχίζει να το πράττει με το ήθος του, την ανθρωπιά του, την προθυμία του να ακούσει την άποψη του «Άλλου» και φυσικά με τις πάντοτε αιχμηρές τοποθετήσεις του επί ζητημάτων που άπτονται του παγκόσμιου γίγνεσθαι και των κρίσιμων ζητημάτων της εξωτερικής πολιτικής. Και στους τρεις από μας, ο καθηγητής Κουλουμπής υπήρξε – και συνεχίζει να είναι – κοντά μας πάντα έτοιμος να ακούσει τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς μας ως νεώτεροι μελετητές και εκπαιδευτικοί.

Για αυτόν τον λόγο, θεωρήσαμε ότι θα έπρεπε να δημιουργήσουμε ένα βιβλίο που κατά τη γνώμη μας θα μπορούσε να συνεισφέρει ουσιαστικά στην ελληνική βιβλιογραφία καλύπτοντας σημαντικά κενά. Αυτό που επιδιώξαμε εξαρχής ήταν να συγκεντρώσουμε τους πιο καταξιωμένους επιστήμονες του χώρου, συμπεριλαμβανομένων αυτών που διαπρέπουν στο εξωτερικό, και να ενσωματώσουμε τις πλέον σύγχρονες θεωρητικές εξελίξεις και τάσεις στον τομέα των διεθνών σχέσεων σε ένα βιβλίο. Το γεγονός ότι τόσοι πολλοί καταξιωμένοι συνάδελφοι, 36 για την ακρίβεια, που αντιπροσωπεύουν διαφορετικές γενεές μελετητών, αποδέχτηκαν με χαρά την πρόταση μας και συνέβαλαν ο καθένας ξεχωριστά και όλοι μαζί στην εκπόνηση αυτού του τόμου επιβεβαιώνει την αξία του Θεόδωρου Κουλουμπή και συνιστά παράλληλα την μεγαλύτερη ίσως επιβράβευση της συνολικής προσφοράς του στην πνευματική ζωή του τόπου. Ως γνωστόν, η αναγνώριση του έργου του από τους ομότεχνους του είναι αναμφίβολα και η σημαντικότερη.

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να επισημάνω, πως αυτή η επίπονη προσπάθεια, που διήρκεσε πάνω από δυόμιση έτη, δεν θα είχε έρθει εις πέρας χωρίς τη βοήθεια μερικών προσώπων που αξίζουν ιδιαίτερη αναφορά.

Κατ' αρχάς, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον φίλο και συνάδελφο μας Σωτήρη Ντάλη, διευθυντή της σειράς «Διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική» και τον εκδότη, τον αδικοχαμένο Βίκτωρα Παπαζήση για την θερμή υποστήριξη τους. Επίσης,  θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά και την Όλγα Μπόρου, υποψήφια διδάκτορα Διεθνών Σχέσεων, για την ακούραστη υποστήριξη της στη συλλογή των άρθρων και συνολική επεξεργασία του βιβλίου. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι χωρίς τη συνδρομή της Όλγας, το φιλόδοξο αυτό εγχείρημα ίσως να είχε παραμείνει ανεκπλήρωτο.

Τέλος, σε ένα πιο προσωπικό επίπεδο θα ήθελα να ευχαριστήσω τους γονείς μου, που βρίσκονται σήμερα σε αυτή την αίθουσα, που με έχουν διδάξει με την προσωπική τους στάση και ήθος πάντα να θυμάμαι, να σέβομαι και να αναγνωρίζω αυτούς που ενήργησαν και συνεχίζουν να ενεργούν ως πρότυπα και μέντορες μου συμβάλλοντας στην καλλιέργεια μου – άνθρωποι δηλαδή όπως ο Θεόδωρος Κουλουμπης. Τέτοιες στιγμές μου έρχονται στο μυαλό οι λέξεις του Milan Kundera: «Ο αέναος αγώνας του ατόμου ενάντια στην ισχύ είναι ο αέναος αγώνας της μνήμης έναντι της λήθης».

Ακριβώς όπως και ο Θεόδωρος Κουλουμπής αγωνίστηκε και συνεχίζει να αγωνίζεται για να διασφαλίσει ότι η επιστήμη των Διεθνών Σχέσεων έχει στέρεες βάσεις στον ελληνικό ακαδημαϊκό κόσμο και για να εμπνεύσει τους νεώτερους μελετητές να συνεχίσουν με αμείωτο ρυθμό και ένταση αυτόν τον αγώνα, είναι πρωταρχικό χρέος μας όχι μόνο να μην λησμονήσουμε, αλλά και να αναγνωρίσουμε το ρόλο, την αφοσίωση και την ανεκτίμητη προσφορά του.

Θεόδωρε Κουλουμπή, σε ευχαριστούμε.